TITIRIJAI:
TOLOSAKO NAZIOARTEKO
TXOTXONGILO JAIALDIA
Beste behin ere, azaroaren 23tik abenduaren 1ra Titirijai ospatuko dugu, Tolosako Nazioarteko Txotxongiloen Jaialdia.
Titirijai jaialdia gerturatzen ari da. Bederatzi egunetan Tolosako kaleak txotxongiloz, txotxongilolariez eta haurrez beteko dira. Bederatzi egun non txotxongiloak mugitzen dituenen eta ikusten ditugunen emozioak pil-pilean egoten diren, Tolosa maiteko txoko guztietan.
Bederatzi egun non denok zertxobait umeago bihurtzen garen. Modu honetara, aitarekin, amarekin, amonarekin, aitonarekin, eta abarrekin joaten ginen momentuak gogora ekartzen ditugu. Zorionez, agian, txotxongiloen ikuskizuna komentatzeko txokolatea txurroekin jatera gonbidatzen gintuztenean bezala. Orain, halaber, hain umeak ez garelako botatzen ditugu faltan momentu horiek edo aitona edo amona gurekin ez dagoelako jada. Horregatik, Titirijai jaialdia iristen denean antzerkira bueltatzen gara, txotxongilo horiek ikustera bueltatzen gara eta amaren hitzak gogoratzen ditugu: “Nik ez nekien txotxongiloak hau zirenik, ze polita!” Gauza harrigarri horrek emozio asko eta asko bizitzen laguntzen zigun eta txotxongiloa trapu sinple bat ez zela sinestarazten zigun. Trapu sinple horrek bizia eduki dezake eta bizi hori gure emozioek, ikuskizuna ikusten dutenek eta txotxongiloa gidatzen dutenek, ematen die.
Etorri, etorri hunkitzera, gozatzera, negarra edo barre egitera… Titirijaik, magiak, txotxongiloen ilusioak arazoaren 23tik abenduaren 1ra, zuen zain egongo dira.
IKUSKIZUN
FAMILIARRAK
KATUA & GALEA – “Aleteo”
Salamanka
Datak: Azaroak 23
Ordua: 19:30
Ikuslego: 10 urtetik aurrera
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Euskera
Iraupena: 50’
Martin Palillok arrain batekin igurzten du bere ardo bota, baina ez du ez arrainik ez ardorik. Nahi al duzu berriro azaltzea? Gauero, itsasotik itzultzean, sareak eta bere saskia begiratzen ditu. Ezer ez. Arrainik gabeko beste egun bat. Gosea zirikatzeko itsasoko bota bat besterik ez.
Martinek egun batean zorte piska batekin arrantzatu nahi du, zoriak lagun diezaiola, bere patua aldatu eta itsasora garai bateko ilusiorekin itzul dadila, izan ere, Martinek orain ez du arrainik arrantzatzen, ezertxo ere ez, bere bizitza gelditu ezinezko gurpil zoro baten moduakoa da. Bere itsasontzian arrainak itsasoan lez sentitzen da, eta etxean, berriz, lurreko arrain gisara.
Egun batean txori txiki batek –agian patuak- xuxurlatzen dio norbaitek ozeano erdian itxaroten duela. Atoloiaren etxean Sofi a Sopenak behin eta berriro bere ileko olatuak eta bere tristurak askatzen ditu. Eta behin eta berriz errepikatzen du, itsasoaren jarraikortasunaren mduan. Sofi a bakarrik dago aspaldidanik, ez du inor ikusten, aulki batera eta bere iraganari lotua bizi da. Bere desira bakarra itsaslamia izatea da.
Egun batean Martin eta Sofi a gurutzatu egingo dira, salbatu eta arraina jan eta hegadak elkarbanatuko dituzte.
Gurekin hegaldi batera gonbidatzen zaituztegu txotxongilo ikuskizun honetan laguntzera, zuzeneko biolontxelo musikarekin eta poesia askorekin lagundua.
SOFIE KROG – “Circus Funestus”
Dinamarka
Datak: azaroak 24
Ordua: 18:30
Ikuslegoa: 10 urtetik aurrera
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Gazteleraz
Iraupena: 55’
Zirkuari buruzko maitasun komedia apokaliptikoa. Istripu beltz ikaragarri bat gertatzear dago…
Zirku horretako artistak ikuskizuna osatzeko borrokan dabiltzala, bertan maitasun deklarazio bat jazoko da eta jeloskortasuna, gorrotoa eta mendeku nahia segituan
piztuko dira. Zirkua gelditzeko zorian dago!
Ongi etorria izan zaitez abiadura handiko zirku honetara. Txotxongiloak, filmak eta musika sortzen diren lekura! Unibertso komikoa eta magikoa da.
* Funestus hitzaren latinezko esanahia: istripua, zorigaiztokoa, hilgarria! – Prest egon zaitezte.
TITIRIGUIRI – “Oilar bat dago zure teilatuan”
Madril
2016ko Titirijain haurrentzako ikuskizun onenari emandako saria
Estreinaldia euskaraz
Datak: azaroak 30
Ordua: 17:00
Ikulego: Familiarra
Lekua: LEIDOR ANTZOKIA
Hizkuntza: Euskeraz
Iraupena: 45’
Oilar bat ezin mugiturik dago hiriko eraikin bateko teilatuan. Beheko bizilaguna jakin-minez dago, oilarraren kantuak behiarena dirudi eta. Horren zergatia galdetuko dio oilarrari, eta hortxe hasiko zaigu istorio zelebrea, behi jainkotiarren zelaira eramango gaituena, oilo erruleen egunerokotasuna erakutsiko diguna, Maca behi arruntarren berri emango diguna.
Umorearen eta bertsoen bitartez, istorio honen eta hiriaren nondik norakoak ezagutuko ditugu. Zezen maitemindu bat agertuko zaigu, baita oilar triste bat ere teilatuaren gainean. Noren zai, hiritik atera eta bere etxe berrira lagunduko dion norbaiten zain.
TITIRITEROS DE BINÉFAR- “Chorpatélicos”
Zaragoza
Datak: azaroak 30
Ordua: 18:30
Ikuslego: Familiarra
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Gazteleraz
Iraupena: 50’
Poeta handien idatziekin eta abestiekin jolastuko dugu, besteak beste, Federico García Lorca, León Felipe, Rafael Alberti, Nicolás Guillén, Gerardo Diego, Ramón Gómez de la Serna, Gloria Fuertes, Rincón anaiak, María Elena Walsh eta Vainica Dobleren lanekin.
Badirudi ez direla umeentzat egokiak, baina ez pentsa: haurrengandik oso hurbil dauden gakoak dituzte.
Federico García Lorcak hauxe esan zien jolasean murgildurik zeuden umeei: Bai zaretela txorpatelikoak!
ANTONELLA D’ASCENZI – “Piccoli Circo de hilo”
Italia
Datak: abenduak 1
Ordua: 17:00
Ikuslego: Familiarra
Lekua: LEIDOR ANTZOKIA
Hizkuntza: Hitzik gabe
Iraupena: 45’
Badaude amaieratik kontatzen hasten diren istorioak. Hori gertatzen zaio zirku bat itxi eta bertan ahaztuta geratutako funanbulista izan nahi duen txotxongilo ikasleari. Piccolo Circo garbitzen eta antolatzen igarotzen du denbora. Fantasia apur batekin, betebeharrik aspergarrienak jolas, dantza eta istorio liluragarri bihurtuko ditu, eta horiek Piccolo Circoko abenturak munduan zehar zabalduko dituzte.
Mundu horrek, arkitektura poetiko, ironiko baten menpe, eguneroko arauez kanpo dagoen errutina du.
TXOTXONGILLO TALDEA – “Erreka Mari”
Euskadi
Datak: abenduak 1
Ordua: 18:30
Ikuslego: Familiarra
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Euskeraz
Iraupena: 50’
Erreka Mari: ba ote liteke Euskal Herrian oraindik laminak bizi izatea? Nekez. Hainbeste zikinkeria, inbidia eta marmarrekin ezkutatuz joan ziren laminak.
Baina ez larritu. Bat gelditzen zaigu eta bere istorioa kontatuko dizuegu. Hau da gure errepertorioko ipuinik gogokoenetako bat: Erreka Mari, Euskal Herriko azken lamina.
KALE
IKUSKIZUNAK
HILARILAR MARIONETAS- “The Bellhop”
Katalunia
Datak: azaroak 23
Lekua: Plaza Berria
Ordua: 12:00
Lekua: Euskal Herria Plaza
Ordua: 18:00
Ikuslego: Familiar
Hizkuntzak: Euskera eta Gaztelera
Iraupena: 25’
Hotel bateko mandatu-mutil baten egun bateko istorioa txiki bat da.
Lan honek hotel handien urrezko garaian kokatzen gaitu, non mandatu-mutilek tinbrea entzutearekin batera jauzi egiten zuten. Harreragile bat eta bere mandatu-mutila, txotxongilo kuttun eta ameslari bat.
Berarentzat egun bakoitza egun bera da, lan egun bat, nahiz eta batzuetan beste zerbait amestu. Umorea eta poetika adin guztietarako ikuskizun batean.
MAGALI BONDULICH – “Solo”
Argentina
Datak: azaroak 23 eta 30
Ordua: (23) 12:00 Lopez Mendizabal Plaza (euria egiten badu TOPICen)
Ordua: (30) 12:00 Plaza Berria / 18:00 h. Zerkausia
Ikuslego: Familiarra
Lekua: TOPIC
Hizkuntzak: Hitzik gabe
Iraupena: 15’
Bakardadeak gorputza zamatzen duenean, eta beldurrak zentzuak bahitzen dituenean…
Zer egin plazerarekin topo eginez gero? Lan honek aterpe ahul baten intimitatean murgiltzen gaitu, eta amaigabea izan daitekeen esperoan ere bai.
TAUN TAUN- “Tinglau”
Euskadi
Datak: azaroak 23 eta 24
Ordua: 17:30 – 20:30 (23) 11:30 – 13:30 y 17:00 – 19:00 (24)
Ikuslego: Familiarra
Lekua: ZERKAUSI
Hizkuntza: Hitz Gabek
Iraupena: 15′ minutuko paseak adierazitako ordutegi guztian zehar
Guk topatutako objektuek eta materialek, edo “gu topatu gaituzten objektuek eta materialek” zerbait iradokitzen digute kaleetan, mendietan, hondartzetan eta ganbaretan. Hartu eta haiekin jolasten hasiz gero, agian haien arima eta mugimendua nolakoa den jakingo dugu.
Gonbidatuta zaudete eremu magiko honetara. Etor zaitezte amets egitera, bestelako munduak asmatzera, objektuaren baitan pertsonaia ezkutua atzeman eta beste ikuspegi batetik begiratzera.
PAVEL SMID – “Un cuento del Viento”
Txekia
Datak: azaroak 24
Ordua: 12:00 eta 18:00
Ikuslego: Familiarra
Lekua: Plaza Berria (12:00) eta Euskal Herri Plaza (18:00)
Hizkuntza: Gaztelera
Iraupena: 45’
Pablo Tontonarra Delviento oso gizon berezia da, eta denbora asko darama munduan zehar bidaiatzen. Haizeak daraman leku guztietan hitz egiten du honi buruz. Haize errota batean dauden bi mutikori buruzko ipuina kontatzen du. Haizea zebilenean, errotan bizitzea oso atsegina zen; egun batean, ordea, haizea gelditu egin zen. Egunak igaro ziren, eta ez zuten lortzen errota mugitzea, haizea ez baitzen itzuli oraindik. Eztialdia luzeegia bilakatu zenean, bi mutikoei haize bila irtetea otu zitzaien, haizea errotara itzultzeko helburuarekin. Haize orratzeko oilarra bideko gida bihurtu zen, eta honako asmakizun hau aurkeztu zien: “Nor da haizearen erregea, eta non bizi da?”
TITIRITEROS DE BINÉFAR – “Pasacalles Medieval”
Zaragoza
Datak: azaroak 30
Ordua: 12:00 Emeterio Arretxetik Triangulora eta 17:00 Plaza Zaharretik Euskal Herri Plazara
Ikuslego: Familiarra
Hizkuntza: Hitzik gabe
Iraupena: 50’
Txotxongilolariek kalera atera dute festa. Musikariak, malabaristak, poetak eta politxinelak igaroko dira kalean barrena, gaiten eta txirimien musikapean. Erromantzeekin eta trebeziekin, harri eta zur utziko dituzte ikusleak.
Musika eta istorio txundigarriak, zankoen gainean doazen ibiltariak, sekulako abilidadeak…
Erdi Aroko juglareen kalejira, non ez diren faltako dragoiak, azeriak, juglare maiteminzaleak eta predikatzaileak… Izkina edo plazatxo bakoitzean ezusteko berri bat, melodia zahar bat, errezitatutako istorio bat, Erdi Aroko dantza bat gaitaren laguntza eta guzti.
Une ezin ederragoa kalea eremu ludiko bihurtzeko, topaketaren eta festaren gune bihurtzeko hain justu.
GALIOT TEATRE – “Monta Títeres”
Catalunya
Datak: azaraoak 30 eta abenduak 1
Ordua: 17:00 – 20:00 (30) y 11:30 -14:00 (1)
Ikuslego: Familiarra
Lekua: Euskal Herri Plaza
Hizkuntza: Hitzik gabe
Iraupena: aprox. 15’
ZER DA MONTA TÍTERES?
Masiatako plantxatzeko mahaiak eta ateak arotzen banku bihurtu dira, eta haien gainean txotxongilo animaliak egingo dituzte haurrek. Birziklatutako mahaitxo zaharren kajoietan egurrezlo pieza desmuntatuak topatuko dituzte, eta, burnizko euskarri batzuen laguntzaz, txotxongiloa osatzen arituko dira. Egurrezko torloju berezi batzuen laguntza ere izango dute.
Adinaren arabera, haur bakoitzak berari egokitutako pertsonaje bana izango du.
NOLA DABIL?
7 mahai handietan banatuta dago eremua, eta 14 txotxongilo osa daitezke guztira. Ume bakoitza heldu batekin sartuko da, eta, 15 minutuz gutxi gorabehera, euren pertsonaia osatu eta desmuntatuko dute.
Birziklatutako egurra eta burnia erabili dugu espazio osoa eraikitzeko.
IKUSKIZUNAK
HELDUENTZAT
TRO HEOL – “La mano con moscas”
Frantzia
Data: azaroak 25
Ordua: 22:00
Ikuslego: Helduak
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Gaztelera
Iraupena: 60’
Benetako gertaera batean inspiratua. Javier García Tebak gizon baten istorioa kontatzen digu, bere esku berriarekin gatazkan dagoen gizonaren istorioa hain zuzen. Pausoka-pausoka, elkarrekin bizi beharra egoera eutsiezina bilakatuko da. Egileak paroxismora darama harremana, eta hori egiteko pertsonajearen pentsamendua bikoiztuko du, hau da, nork bere buruarekin duen borroka sakona sortuko du. Bi izaki autonomo agertuko zaizkigu, nortasun propioa dutenak, batak bestearen kontrola eskuratzeko lehia betean…
TEATRO ARBOLÉ – “Caín de Saramago”
Zaragoza
Data: azaroak 26
Ordua: 22:00
Ikuslego: Helduak
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Gaztelera
Iraupena: 90’
Gazte zein helduentzat prestatutako Caín de Saramago lanaren estreinaldiak irekiko du Teatro Arbolé taldearen denboraldi berria. Ez da edozein denboraldi, konpainiaren 40. urtemuga baizik. Iñaqui Juárezek zuzendu eta egokitutako lana da honakoa, Iñaquiren ukitu artistikoa duena, eta Teatro Arbolék ekoiztua. Eszenaratzerako orduan, laguntzaile aparten babesa jaso du taldeak.
131 panpinek bizia ematen diete Itun Zaharreko pertsonaiei. Bestalde, 6 aktore txotxongilolari eta bi ardi topatuko ditugu Caín de Saramago lanean. Iñaqui Juárezen eta Jose Saramago Nobel saridunaren jakinduriatik datoz pertsonai guztiak. Idazle zenak bere panpin propioa ere izango du.
Obra benetan bitxia dugu hau, txotxongiloaren eta antzerkiaren munduan urte hauetan guztietan lortutako eskarmentua garatzeko sortua. Aktore eta txotxongiloak tartekatzen dituen lana, eta antzerki garaikideari txotxongiloen baitako ikuspegia erantsi nahi diona. Erronka latza da José Saramagoren testu bati ekitea, baina, aldi berean, pizgarri ederra ere bai.
EL PATIO – “Hubo”
Logroño
Data: azaroak 27
Ordua: 22:00
Ikuslego: Familiarra
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Hitz Gabe
Iraupena: 45’
BAZEN herri bat…BAZEN emakume bat… BAZEN istorio bat…
HUBO hitzik gabeko ikuskizuna da. Maitasuna, bakardadea, memoria eta sustraiak ditu hizpide. Hubok omenaldia egiten die herriei, landa munduari eta bertan bizi diren biztanleei.
EL PATIO taldetik abiatuta, oraindik urrunagoa eta lausoagoa den nekazal oroimenerantz goaz, denborak modu mingarrian desegiten duen oroimenerantz, izan ere, zingiren hondoan kokatzen baita memoria hori egoerak hala behartuta. Umorea eta lo dauden istorioekiko maitasuna baliatuko ditugu. Urpean dauden herrien istorioa berreskuratzea da kontua, behin batean baso, bazka, baratz, eskola edo erromeria izan ziren herrien istorioa.
ONÍRICA MECÁNICA – “Alicia y las Ciudades Invisibles”
Murtzia
Data: azaroak 28
Ordua: 22:00
Ikuslego: Helduak
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Hitzik gabe
Iraupena: 50’
Alizia aspertu egiten da. Bat-batean, untxi baten urratsak aditu eta haren zuloraino jarraitzea erabakiko du. Hantxe igaroko du mundu misteriotsurako atea, denborarik gabeko eta sorpresaz betetako mundurako sarrera. Aliziak inguruan izango ditu: zalantza, ametsak, galderak, beldurrak eta misterioak. Iniziazioko ibilbidea hiri ikusezinetan eta irudimenezko lurraldetan barrena, izaki bitxien eta munstro bat baino gehiagoren tartean.
JAVIER ARANDA – “Vida”
Zaragoza
Data: azaroak 29
Ordua: 22:00
Ikuslego: Helduak
Lekua: TOPIC
Hizkuntza: Gaztelera
Iraupena: 50’
Bi esku eta josteko otarraren unibertsoa.
Eskuz egindako gauzek izaera propioa dute, eskuak izatearen parte baitira, protagonistak; mugimendu, emozio eta biziaren sortzaileak. Noraezean doan otarre bat, bidaia bat…
Edozein bazterretik, edozein otarretik, azaleratzen dira bizimuinak, bizitza baliotsu, berezi eta bakarrak.
IKASTETXEAK
SOFIE KROG – “Circus Funestus”
Dinamarka
Datak: azaroak 25 eta 26
Ordua: 11:00 – 14:00
Lekua: topic
Zirkuari buruzko maitasun komedia apokaliptikoa. Istripu beltz ikaragarri bat gertatzear dago…
Zirku horretako artistak ikuskizuna osatzeko borrokan dabiltzala, bertan maitasun deklarazio bat jazoko da eta jeloskortasuna, gorrotoa eta mendeku nahia segituan piztuko dira. Zirkua gelditzeko zorian dago!
Ongi etorria izan zaitez abiadura handiko zirku honetara. Txotxongiloak, fi lmak eta musika sortzen diren lekura! Unibertso komikoa eta magikoa da.
* Funestus hitzaren latinezko esanahia: istripua, zorigaiztokoa, hilgarria! –Prest egon zaitezte
MIMAIA TEATRO – “Peloloco””
Katalunia
Datak: azaroak 25 eta 26
Ordua: 11:00 – 14:00
Lekua: Leidor Antzokia
Ikatz meategi batean bizi da Peloloco. Mutiko bat baino ez da, baina dagoeneko ezagutzen ditu meategietako lan gogorra eta harrien zaporea. Pelolocok aurkitzen duen ikatzak kanpoaldeko mundua argiztatzen du, eta Pelolocok bertara ihes egin nahi du ilargia ikusi ahal izateko. Baina kanpoko munduan gauzak ez dira imajinatzen zituen bezalakoak.
Peloloco argi eta itzalen istorio bat da, eta gogoeta egitera gonbidatzen gaitu ikus daitekeenari eta ezin ikus daitekeenari buruz, hasierari eta amaierari buruz, gure inguruko gauzen balioari buruz.
Ikusten dugunaren atzean, bada ikusten ez dugun zerbait: guztia egin duen pertsona.
A LA SOMBRITA – “El tesoro de Barracuda”
Ecija
Data: azaroak 27
Ordua: 11:00 – 14:00
Lekua: Leidor Antzokia
Antzerki giroko arratsalde honetan, nahi al duzue itsasontzian buelta bat eman? Eta piraten istorio bat entzun? Ba biak ala biak dauzkagu.
Barracuda kapitainaren eta bere piraten kontakizuna da hau. Uharte urrunak azalduko dira, liburuak diren altxorrak eta altxorrak diren liburuak. Karibe itsasoa igaroko dugu, baita ekaitzak ere. Alprojei aurre egingo diegu eta izarren azpian dantza eta lo egin.
Barracuda eta bere kideek urte mordoa daramate Phineas Krane pirataren altxor famatuaren bila. Baina, behin topatuta, liburu bat baino ez da… Eta zer egin behar du irakurtzen ez dakien pirata talde batek liburu batekin?
Hauxe da gure istorioaren abiapuntua: Karibeko pirata basatienek irakurtzen ikasi beharko dute, eta, benetako altxorra aurkitzeko, buru-belarri aritu beharko dute gainera. Hainbeste gauza aurkituko dituzte bidean zehar, ze euren bizitzak erabat aldatuko baitira.
Horixe guztia kontatuko digu Chispasek, Barracudaren Cruz del Sur galeoi pirataren grumeteak alegia.
Prestatu abenturarako, bagoz eta!
PERIFERIA TEATRO – “Nube a Nube”
Murtzia
Data: azaroak 27 eta 29
Ordua: 11:00 – 14:00
Lekua: topic
Tolosa-Gipuzkoako Txotxongiloaren Nazioarteko Zentroak koproduzitutako ikuskizuna da Nube a Nube.
Nube a Nube hitzik gabeko ikuskizuna da, eta antzerki bisualaren hizkuntza mutuan sakontzea da bere asmoa. Horretarako, testu dramatiko bat prestatu dugu propio. Ekintzen esentzia bilatu dugu; keinua, mugimendua, argia eta musika erabili ditugu Luz izeneko aingerutxoaren istorioa kontatzeko.
EL PATIO – “Hubo”
Logroño
Data: azaroak 28
Ordua: 11:00 – 14:00
Lekua: topic
BAZEN herri bat…BAZEN emakume bat… BAZEN istorio bat…
HUBO hitzik gabeko ikuskizuna da. Maitasuna, bakardadea, memoria eta sustraiak ditu hizpide. Hubok omenaldia egiten die herriei, landa munduari eta bertan bizi diren biztanleei.
EL PATIO taldetik abiatuta, oraindik urrunagoa eta lausoagoa den nekazal oroimenerantz goaz, denborak modu mingarrian desegiten duen oroimenerantz, izan ere, zingiren hondoan kokatzen baita memoria hori egoerak hala behartuta. Umorea eta lo dauden istorioekiko maitasuna baliatuko ditugu. Urpean dauden herrien istorioa berreskuratzea da kontua, behin batean baso, bazka, baratz, eskola edo erromeria izan ziren herrien istorioa.
BÚHO TEATRO – “Contando Jorobas”
Sevilla
Datak: azaroak 28 eta 29
Ordua: 11:00 – 14:00
Lekua: Leidor
Lau konkor dituen gamelu atseginaren istorioa da. Basamortuko beste biztanle batzuekin batera, abentura eta pasadizo anitzak igaroaraziko dizkigute.
Zentzuen bidaia dugu Contando jorobas, jolasten, kontatzen eta abesten sortzeko gonbidapena.
Era berean, ipuin honek baliabide interesgarriak barneratzen ditu, txikienekin lan egiteko aproposak direnak: musikaren eta matematikaren arteko harremana, aniztasuna bizikidetzarako aberastasun dela onartzea. Bere kalitate artistikoa, baita txotxongiloak eta objektu antropomorfoak maneiatzeko zorroztasuna, perfekziotik hurbil dagoen maisutasun nabaria.
