2025 Donald Trumpen bigarren agintaldiaren urtea izango da eta mundua Estatu Batuetara begira dago. Nola eragingo dio aldaketa horrek Ukrainako gerrari, Palestinako txikizioari, Europako ekonomiari edo migratzaile eta emakumeen eskubideei? Are gehiago indartuko ote dira datozen lau urteotan eskuin muturreko mugimenduak gure inguruan? Arriskuan al daude herritarron eskubideak eta demokrazia bera? Inperioaren gainbeheraren arrazoiak anitzak dira, baina Estatu Batuen barne-gatazka historikoa dago haien guztien iturburuan. Azken hauteskundeek argi utzi dute batzuek berriz ere handi egin nahi duten “Amerika” hori erdibitua dagoela, eta zatiketa horrek ez duela konponbide argirik.

Mikel Reparaz (Arbizu, Nafarroa, 1975), nazioarteko kazetari eta idazlea da. 1990ko hamarkadatik gaur arte munduan zehar aritu da erreportari lanak egiten, Balkanetako gerratik Ukraina edo Gazako azken sarraskietaraino. Gaztetan Lubaki Banda literatura taldeko kidea izan zen, eta gero kazetari bezala aritu zen Euskaldunon Egunkarian, Diario de Noticiasen, Euskalerria Irratian eta azken bi hamarkadetan EITBn. Bruselan eta New Yorken korrespontsal izan da urtetan, eta egun nazioarteko gaiak koordinatzen ditu irrati-telebista publikoan. ‘Las Grietas de América’ (Península, 2020) eta ‘Amerikaren Arrakalak’ (Alberdania, 2024) liburuen egile, Euskadi Literatura saria jaso zuen 2021ean, baita Prismas saria 2024an klima larrialdiaren inguruko ‘Artikotik Kantaurira’ egitasmoagatik.

Rosa María Calaf eta José Antonio Rodríguez 1973an abiatu ziren Afrikan barrena, utzitako Pegaso furgoneta batean. Hiru edo lau hilabeteko bidaia batek urte eta erdi iraun zuen. Gaur egun ia ezinezkoa litzateke horrelako bidaia bat egitea. Kontinentea zeharkatu zuten Marokotik Hegoafrikaraino. Itzulera otarrainxkaz betetako itsasontzi galiziar batean izan zen. Espedizioa “Livingstone II” bezala bataiatu zuten esploratzailearen omenez. Plaka bat jarri zuten, oraindik Chitangoko monumentuan dagoena, bertan lurperatu baitzuten bihotza. Prestakuntza zaileko bidaia izan zen, eta garai hartako erreferenteetara jo behar izan zuten, hala nola Kapuscinskyra, misiolariengana edo Bartzelonako Zooko adituengana.

Daniel Landak Afrikako bi isurialdeak zeharkatu ditu. Lehenengoa 2008an, munduari bira eman zionean (“Un mundo aparte” dokumentalean jasoa). Bigarrena 2020an eta 2021ean, “Atlántico” telesaila filmatzen.

Denboran zehar egindako bidaia baten kronika gisa aurkezten da hitzaldia, eta bi espedizioen arteko ezberdintasunak, aurkitutako zailtasunak eta kontinente batean izandako aldaketak agerian jarriko dira; izan ere, diotenez, “ezin duzu kontinente horretatik ihes egin, sorgortu egiten baitzaitu”.

Rosa María Calaf, zuzenbidean eta kazetaritzan lizentziatua eta 1970etik RTVEn, korrespontsala izan da Estatu Batuetan, Sobietar Batasunean eta Errusian, Hego Amerikan, Italian eta Vatikanoan, Asia Pazifikoan eta Txinan. 180 herrialde baino gehiago bisitatu ditu, eta azken lau hamarkadetako historia osatu duten gertaerak azaldu ditu, lehen pertsonan aldaketak eta eredu-aldaketak bizi izan baitituzte.

Daniel Landa dokumentalen egilea da eta bokaziozko bidaiaria. Hainbat espedizio zuzendu ditu eta 130 herrialde baino gehiago bisitatu ditu. Horien artean nabarmentzekoak dira “Un mundo aparte”, “Pacífico” eta “Atlántico”.

Inuit-ak herri indigenetako bat dira eta antzinako tradizio asko dituzte oraindik. Naturarekin sinbiosi perfektuan bizita, inuitek Artikoak eskaintzen dizkien baliabide eskasak aprobetxatzen jakin dute, eta gaur egun munduko gizarte ehiztaririk aurreratuena bilakatu dira. Hitzaldiaren helburua inuiten iragana ezagutzea izango da, herri honen oraina eta etorkizuna hobeto ulertzeko aukera emango diguna.

Francesc Bailón Trueba kultura artikoetan espezializatutako antropologoa, dibulgatzailea, idazlea eta bidaiari polarra da. 40 espediziotik gora egin ditu Artikora, eta liburu ugari idatzi ditu inuitei buruz. 2020an Manuel Iradier komunikazio saria jaso zuen La Exploradora Elkarte Geografikoaren aldetik, bere ibilbide profesional eta pertsonalagatik.

Roge Blasco kazetariak bidaiariei eta abenturazaleei elkarrizketa egiten die 1984ko martxoan Radio Euskadin “Levando anclas” saioa ematen hasi zenetik 2023ko urtarrilera arte. Denbora horretan, “Dr Livingstone, supongo” asteroko programa aurkeztu eta zuzendu du ETB 2an (1987-1995) eta “Tierra a la vista” TVE 2an (1996). Gaur egun, aldizkarietako kolaborazioekin eta You Tubeko kanal batekin jarraitzen du. Espainiako Geografi Elkartearen 2010eko Komunikazio Saria eta Donostiako 2022ko Itsaspeko Zinemaren Nazioarteko Zikloaren Komunikazio Saria jaso ditu.

Gonzalo Azumendiren bidaia-argazkilariaren lanaren aurkezpena. Bere irudiek, bidaia munduan hainbat eta hainbat argitalpen elikatzen dituzte. Saioa bere argazki-jarduera guztiz grinatsuaren laburpena izango da, eta etengabeko bilakaera profesionala, inspirazio-iturria eta motibazioa erakutsiko dizkigu.

Gonzalo Azumendi, bidaia-argazkilari inspiratzaileenetakotzat jotzen dena. 40 urteko lanbidean, munduko leku harrigarrienei argazkiak atera dizkie, UNESCOrentzat Munduko Ondarea eta milaka argitalpen-proiektu, erakusketa, hitzaldi eta ikastaro dokumentatuz. Psikologian lizentziatua, bere argazkietan gizakiarenganako interes handia nabarmentzen da.

Josto Maffeok proposatzen diguna Saharako nomaden arteko bidaia eta egonaldi askotatik datozen pintzelkadak dira, topikoei buruzko zehaztasunaren batekin edo bestearekin eta hainbat iradokizunekin. Lagunarteko topaketa izango da, lasaia, oroitzapenak gogora ekarriz lagun arteko bilera batean kontatuko balitu bezala edo basamortuan interesa duen norbaitekin menda te on bat hartuz.

Hainbat hedabiderekin kolaboratu duela, kazetari italiar bat da Josto Maffeo: hainbat herrialdetako egunkariekin, irratiekin eta telebistarekin. Bitxia, hiperaktiboa eta hamaika interes eta hobby dituena, bere bidaiak pertsonekin kontaktua bilatzera bideratzen ditu beti, tokiekin baino gehiago. “Bidaiaria, ez turista” esan ohi du. Jarrera horrek, larrialdietako medikuntzarako grina gehituta, askotan eraman du Saharako “nire nomadak” deitzen dituenen artean. Bere jarduerengatik, Josto Maffeok, besteak beste, “elkartasunerako” ComItEs Saria jaso du, eta Italiako Errepublikako presidenteak “Cavaliere” titulua eman dio.

María Sanchez (1989) landako albaitaria eta idazlea da. Desagertzeko arriskuan dauden bertako arrazekin lan egiten du eta lau libururen egilea da (Cuaderno de campo, Tierra de mujeres, Almaciga. Un vivero de palabras de nuestro medio rural eta Fuego la sed). Fuego la sed (La Bella Varsovia, 2024) bere azken poema-bilduman ekosistemen desagerpena eta klima larrialdiak eragindako dolua jorratzen ditu. Bere idazkerak, besteak beste, pertsonen, animalien, memoriaren eta lurraldearen arteko loturak aztertzen ditu. Egindako lanaren aintzatespenen artean, honako hauek nabarmentzen dira:

• Gironako Printzesa Fundazioaren Arteak eta Letrak 2021 Saria, «poeta, idazle eta aktibista gisa landa-kulturaren alde egindako lanagatik, eta bereziki emakumeek landa-eremuan ahaztutako zereginagatik»
• Andaluziako Ingurumen Merezimenduaren Domina 2023.
• Afundación Nazioarteko Kazetaritza Saria Julio Camba 2024.

María Sánchezek estereotipoetatik urrun dagoen landa-ingurunearen ikuspegi baten berri emango digu. Ikuspegi horrek, bere garaian, bideak ireki zituen eta eztabaida bizia planteatu zuen. Ahotsa emango die inoiz entzun nahi ez ditugun pertsonei.

Zirkulu polar artikotik 50 kilometro eskasera dagoen Westfjords eskualdea iskin ezezaguna da Islandian. Ring Road bide sonatua ez da bertara heltzen eta, beraz, ezta urtero herrialdera iristen diren milioika bisitariak ere. Tundrako klima izugarri aldakorra, haizetsua eta hotza da, eta gogo-gorputzarentzat benetako erronka da munduko bazter hau bizikletaz eta autosufizientzia eran esploratzea. Zenbaiten hitzetan, Europako azken bazter basatia da.

Igone Mariezkurrena kazetaria eta antropologoa da. Ogibidea izaten du bidaiatzeko motibazio nagusia zenbaitetan, historia bila (Pakistan, Palestina, India, Lakota Nazioa…). Eta, hala ez denetan ere, ezin dio begirada horri iskin egin munduko bazterrak ezagutzera abiatzen denean (Nepal, Namibia, Txina eta Tibet, Etiopia, Lesoto, Groenlandia, Mauritania, Kuba, Maroko…). Txirrinda du bidailagun kuttuna.